Savaşlar, insanlığın var olduğu ilk dönemlerden beri birçok devletin gerek ganimet kazanma arzusu gerek yeni yerler fethetme isteği gerekse de ortaya çıkan dini sebeplerden dolayı yaşamış oldukları çoğu kez kapanması mümkün olmayan yaralar bırakan travmatik olaylardır.
Sizlere bu konuda yakın zamanda çekilmiş olan ve savaşın tüm gerçekliğini şeffaf bir şekilde gözler önüne seren bir filmden bahsetmek istiyorum, 1917…
Yönetmen: Sam Mendes
Başroller: George Mackay, Dean- Charles Chapman
MDB: 8.5/10
Süre: 1 saat 59 dk.Tür: Dram, savaş
Filmi anlatmaya geçmeden önce aslında bu yapıtın başarılı yönetmen Sam Mendes’in çocukluk hayali olduğundan birazcık bahsetmek isterim. Mendes bir röportajında bu konu hakkında şu şekilde bahsetmiştir; ”Bu filmi yapma fikri daha çok küçük bir çocukken aklıma gelmişti. Dedem Birinci Dünya Savaşı’nda çarpışmış. Adı Alfred Hubert Mendes. Savaşa 1917’de gitmiş. Cephenin ön saflarında ulakmış. Bir noktadan diğerine haber götürmekle görevliymiş. Bu filme aklımdaki bu kesitle başladım”. Bu olay onun için büyük bir ilham kaynağı olmuş dersek yanlış söylemiş olmayız sanırım.
Film, Tom Blake (Dean-Charles Chapman) ve Will Schofield (George MacKay)isimli iki İngiliz askerin, düşman hattını geçerek içlerinde Blake’in ağabeyinin de bulunduğu bin 600 İngiliz askerini Almanya’nın kurduğu tuzaktan haberdar edecek ve askerlerin hayatlarını kurtaracak olan bir mesajı götürmeye çalışmalarının hikâyesini konu alıyor. İkilinin bir zarf içinde bulunan bu bilgiyi yürüyerek Croisilles Ormanında bulunan Devon Alayına ulaştırmaları elbette kolay olmayacaktır. Yol boyunca; engebeli araziler, yoğun top atışları ve zorlu hava koşulları ile karşı karşıya kalacaklardır.
Normalde bir filmi plan sekansları ile çekmek oldukça risklidir çünkü bu şekilde film sıradanlaşabilir ve durağanlık kazanabilir. Aksine bu filmde bulunan dramatik yapı kullanılan müzikler ve sekanslar izleyiciyi adeta içine çekiyor. Film sanki tek kamera ile çekilmiş gibi. Ayrıca çekim süreleri oldukça uzun ve çoğu filmin aksine parça parça değil bir bütünlük hissi uyandırıyor. Kameraların önce çevre hakkında bilgi vermesi sonrasında oyuncuyu odak alması, kullanılan sahneler yer yer boğucu ve karanlık mekânlar, giysiler dönemi tam anlamıyla yansıtmasının yanı sıra oldukça etkileyici.
Çukurlarda bulunan cesetler, üzerlerinde gezinen fareler, kargalar ve ölü atlar ile filmde gerçek anlamda tam bir savaş atmosferi hâkim. Zaten az evvelde bahsettiğimiz gibi filmin senaryosu kısmen kurgu olsa da temelini Sam Menders’in dedesinin askerlik anıları oluşturuyor.
Filmde dikkat çeken ve ciddi anlamda dönüm noktası olduğuna inandığım bazı anlar bulunmakta. Örneğin; Blake’in komik anılarını anlattıktan hemen sonra ulaştıkları çiftlik evi. Şans eseri havada vurulup oraya düşen bir Alman uçağı. Pilotu alevler içinden kurtarmaları, Schofield’un aksine Blake’in onu öldürmek yerine tedavi edip yaşatmaya çalışması ve yine Blake’in pilot tarafından bıçaklanıyor olması. Beni derinden etkileyen ilk sahneydi diyebilirim.
Filmde karmaşanın aksine insani değerlere de çokça yer verilmiş. Blake’in ölümünden sonra göreve tek başına devam etmek zorunda kalan Schofield’unbir harabenin içinde saklanan kadınla karşılaşması, kadının yetim bir bebeğe bakıyor oluşu ve Schofield’un yarasını sarmaya çalışması. Savaşın insanların hayatları üzerinde ne kadar büyük etkileri olduğunu ifade ediyor. Bu anlamda film bu türde yapılmış olan birçok yapıtın aksine savaşa eleştirel bir gözle bakıyor.
– ‘’Kim inekleri vurur ki ?’’
– ‘’Fazladan mermisi olan Almanlar.’’
Alman ordularının çiftliklerdeki inekleri vuruyor olması Blake’in ölümünden sonra tartışmasız beni etkileyen ikinci sahne olmuştur.
Neticede yola tek başına devam etmek zorunda kalan Schofield her anlamda risk barındıran bu zorlu görevi başarılı bir şekilde yerine getiriyor. 1917 filmi her sahnesiyle dil, din ve ırk gözetmeden savaşın gerçekliğini gözler önün eseriyor. Filmin sonunda bu şekilde daha birçok yapıta ihtiyaç duyulduğunu düşünmemek elde değil.
