Bir toplumun üretkenliğini nasıl ölçmemiz gerektiğinden önce toplum kelimesinin anlamına bakmalıyız. Toplum, kelime anlamı olarak tarihsel gelişme içinde, aynı toprak parçası üzerinde birlikte yaşayan ve ortak bir uygarlığı olan, yaşamlarını sürdürmek, birçok temel çıkarlarını gerçekleştirmek için işbirliği yapan insanların tümü demektir.
Bu tanımda en çok dikkatimi çeken kısım`Temel çıkarlarını gerçekleştirmek için işbirliği yapan insanların tümü’ cümlesidir. Bu cümleden yola çıkarsak toplumun üretkenliğinin temel ölçütü insanların birbirleri ile dayanışma halinde olmak için ürettikleri her şey olabilir. Bunlar insan hayatı kolaylaştıracak bir icat, bazen bir aşı, bazen de bir telefon olabilir. Ya da şiir,resim,heykel,müzik veya bir halk oyunu olabilir.
Tabi sanatsal ve edebi üretkenlikler için ayrı bir parantez açmak da gerekir. Çünkü bunlar dil ile birlikte bir toplumun kendi kültürünü yansıtan en temel ögelerdir. Bu ögeler ile birlikte toplumun yozlaşmasının önüne geçilir, insan ruhunun dinlenmesi sağlanır. Bu nedenle edebi ve sanatsal yönden bir üretkenlik çok önemlidir.Tabiki toplumun üretkenliğini ölçütü sadece bu değildir. Ancak temelinde bu olması gereklidir.
Peki, bunun dışında neler toplumun üretkenliğini ölçmemize yardımcı olur? Bunlar ülkenin refah düzeyi, gücü, dünyadaki siyasi konumu, ulaşım ve ticaret ağları, tarım , sanayi ve teknoloji gibi alanlardır. Bu alanlar da toplumun üretkenlik seviyesini belirlemede etkilidir.
Sonuç olarak toplumun üretkenliğini belirlemek için birçok ölçüte bakmamız gerekebilir. Bunlardan sadece bir tanesi yeterli değildir. Ancak en temelde edebi ve sanatsal bir zenginlik olmadan diğerlerinin pek bir kalıcılığı olmaz.
