Uzun bir süre sonra tekrar burada olmak gerçekten çok güzel. Bugün itibariyle sınavlarım bitti ve yaz benim için başlamış oldu. Bununla beraber yaklaşık 2 milyon kişinin heyecanı devam etmekte. Pazar günü sınavlar bitecek ve üniversite tercihleri için araştırmalar başlayacak. Bu zamanlarda okuduğum şehir ve bölüm hakkında bir yazı yazmamın uygun olacağını düşünüyorum. Küçük bir tercih rehberi diyebiliriz. Yazıma başlamadan önce şunu belirtmek isterim. Bir grup insanlar içinde bulunduğu koşulların iyi olduğunu anlatır, diğer bir grup insanlar ise şartların zorluklarından daha çok bahseder. Bu iki durum da insanları yanlış yönlendirir ve aradıklarını bulamamalarına sebep olur. Ben olabildiğimce gerçekçi olmaya çalışacağım. Keyifli okumalar diliyorum.
Ben Erzurum, Atatürk Üniversitesinde diş hekimliği okumaktayım. Bir yıl gecikmeli olarak 5. sınıfa geçmiş bulunuyorum an itibariyle. Öncelikle diş hekimliğinden bahsetmek istiyorum. Diş hekimliği öğrencilerinin tamamına yakını okul hakkında karamsar bir tablo çizer. Bu karamsarlık sınıfı geçmek için öğrencinin etkileyebileceği değişkenlerin sınırlı olmasından kaynaklanmaktadır. Demek istediğimi yazımın ilerleyen kısımlarında daha iyi anlayacağınızı umuyorum. 5 yıl olan diş hekimliği eğitimi pratik ve teorik olarak iki temel parçadan oluşur. Pratik kısım da bu 5 yılı tam ortadan ikiye böler ve eğitimi preklinik ve klinik olarak ayırır. Preklinik denilen safhada klinik öncesi çalışmalar yapılır. Herhangi bir hasta ile muhatap olunmaz. Modeller üzerinde ve fantom laboratuvarlarında çalışılır. Fantom laboratuvarında ise mankenler vardır. Bu mankenler üzerinde çeşitli tedaviler yapılır. Yani preklinik biz diş hekimi adaylarını kliniğe hazırlar. Klinik safhada ise stajlarımız başlar ve hasta bakılır. Şimdi biraz daha ayrıntıya inelim ve sınıf sınıf nelerin öğrenildiğine bakalım. Bu anlatacaklarım benim fakültem için geçerlidir. Temelde tüm fakültelerdeki sistem benzese de küçük farklılıklar vardır.
1. sınıfa başladığımızda pek de beklemediğimiz şeyler bizi karşılar. Alçı, mum ve sabundan çeşitli şekiller yapmak. Bu yıl sadece protetik diş tedavisi dersinin ya da kısaca protezin preklinik çalışmaları yapılır. Güz yarıyılında alçı ve mumdan çeşitli şekiller yapmamız bizden istenir. Yaptığımız şekillerin bölümle bir ilgisi yoktur ve bu durum başlarda biraz sinir bozabilir. Ancak hiç sinir bozmamak lazım çünkü bu şekiller bizim manipülasyon yeteneğimizi geliştirmektedir. Benim hiç el becerim yok diye düşünmeyin, bu şekilleri yaptıkça istemeseniz bile el beceriniz gelişiyor. Bahar yarıyılına gelindiğinde ise, bir alçıdan bir mumdan olacak şekilde ağızdaki tüm dişler gerçek boyutunun üç katı büyüklüğünde yapılır. Diş anatomisini öğrenmek için daha iyi bir yöntem olamaz galiba. Şöyle düşünün, neredeyse yarısı çürümüş bir dişi dolgu yapıp eksi haline getirmemiz gerekir. Dolgunun güzel olması için de çürümeden önceki halini bilmemiz gerekir. Aynı zamanda dişler olduğundan daha büyük yapıldığı için, ayrıntılar daha iyi öğrenilmektedir. Ağızdaki tüm dişler yapıldıktan sonra alt ve üst çenelerdeki diş dizileri gerçek boyutunda yapılır ve birinci sınıfın pratik kısmı tamamlanır. Tabi yıl içerisinde bir yandan da teorik dersler devam etmektedir. Derslerin çoğunluğu yıllıktır ve 2 vize 1 final sınavı şeklinde yapılır. İşte bahsettiğim pratik işler tamamlanmadan ilgili dersin final sınavına giremezsiniz ve ilgili dersten başarısız sayılırsınız. Sınıfı geçmek için pratik çalışmaların hepsini tamamlamış olmak gerekmektedir. Eğer eksik bir işiniz varsa direkt olarak sınıfta kalırsınız. Alttan ders alma konusunda ise sadece bir adet alttan ders alma hakkınız vardır. Eğer iki ya da daha fazla dersten kalmış iseniz, not ortalamanıza bakılmaksızın sınıfta kalırsınız. Bazı fakülteler ise hiç alttan ders alma hakkı tanımamaktadır. Yani bir ders de bıraksanız o yılı tekrarlarsınız.
2. sınıfta ise preklinik çalışmalarına iki bölüm daha dahil olur. Endodonti (kanal tedavisi yapan bölüm) ve restoratif diş tedavisi (dolgu yapan bölüm). Tabi protez de devam etmektedir. 2. sınıfa başlamadan önce çekilmiş diş toplamanızı tavsiye ederim. Sene içinde bulmak bazen zor olabiliyor. Endodonti prekliniğinde bu çekilmiş dişer üzerinde kanal tedavisi yapılır. Aynı zamanda restoratif diş tedavisinde de çekilmiş dişler üzerinde dolgu yapılır. Protez de ise gerçek dişler ile aynı boyuttaki plastik dişler üzerinde kaplama dediğimiz tedaviler öğrenilir, bir yandan da hiç dişi olmayan hastalara yapılan protez öğrenilir. Edinilen modeller üzerinde aşamalar tek tek yapılır ve öğrenilir. Teorik kısımda ise birkaç dersin haricinde çok zorlanmayız bu iki yıl boyunca. Anatomi, fizyoloji, histoloji gibi temel tıp dersleri de alınmaya başlanır ve bu derslerin laboratuvar çalışmaları da bir yandan devam eder. Mesela histoloji dersinde ağız mukozası preparatlarına mikroskop altında bakılır ve hücresel düzeyde öğrenilir.
3. sınıfta yavaş yavaş film kopmaya başlar. Artık hayatımızda oral diagnoz, çene cerrahisi ve ortodonti dersleri vardır. Teorik olarak en ağır üç ders bunlardır. Ne kadar çalışsanız da sınav kağıdı önünüze geldiğinde daha önce karşılaşmadığınız bir soru size sırıtır. Sizin de yüzünüzde acının tatlı tebessümü olur. İlk dönemde manken hastaların bulunduğu fantom laboratuvarında çalışılır. Artık manken de olsa bir ağız içerisindesinizdir. Ortalama 2 cm boyutunda olan dişler üzerinde, kısıtlı bir görüş açısında çalışmayı öğrenirsiniz. Böylece preklinik safhayı tamamlarsınız. İkinci döneme gelindiğinde klinikler başlar. Bu dönem basit diş çekimi ve dolgu dışında hasta bakmazsınız. Gözlemci öğrencilik başlar. Üst devreleriniz hasta bakarken onları izler ve klinik düzenini anlamaya başlarsınız.
4. sınıfa geçtiğinizde artık staj programlarınız başlar. Diş hekimliğinin 8 anabilim dalında 3’er hafta süre ile rutin hasta bakmaya başlarsınız. Yarım gün ders görür ve yarım gün klinikte çalışırsınız. Her stajda belirli bir hasta sayısına ulaşma mecburiyetiniz bulunmaktadır. Daha önce de dediğim gibi pratik kısımda eksikleriniz olursa finale giremezsiniz. Finaller ve bütünlemeler arasında telafi programları açılır ve eksik işlerinizi tamamlamaya çalışırsınız. Restoratif diş tedavisi anabilim dalının stajında, 3 hafta içinde 60 dolgu yapma zorunluluğunuz bulunmaktadır. 10 dolgu eksik kalırsa finale giremez ve telafiye kalırsınız. Telafide kalan iş sayınızın bir buçuk katını yaparsınız. Yani 15 dolgu. Telafide başarılı olursanız bütünleme sınavına girmeye hak kazanırsınız.
Diş hekimi diploması almaya bir yıl kala artık tamamen kliniktesiniz. Teorik dersiniz günlük bir tanedir. Onun haricinde gün boyu hasta bakarsınız. Artık staj süreleri 5 hafta çıkmıştır ve hasta barajları orantılı olarak artmıştır. 5. sınıfta diğer sınıflardan farklı olarak her bölüm kendi sınavını staj sonunda yapar. Diyelim ki periodontoloji stajındasınız. Hasta barajını tamamladığınızda sözlüye girersiniz. Sözlü de başarılı olursa staj sonu yazılı sınavına alınırsınız. Bu sınavı da geçerseniz periodontoloji sizin için bitmiştir. Eğer barajı tamamlayamaz veya sözlüden kalırsanız 5 hafta daha aynı stajı sıfırdan alırsınız. Yazılı sınavdan başarısız olursanız ise staj yapmaz bütünleme sınavına girersiniz.
Evet artık mezun olduk, peki ya şimdi? Direkt devlet atmasına katılabilirsiniz. KPSS ya da başka bir sınav yoktur. Kura ile atama yapılır. Burada şöyle bir zorluk bizi karşılar. Atama sayısı azdır. Devlet istemezseniz özel klinik açabilir veya herhangi bir özel klinikte çalışabilirsiniz. Derseniz ki bunu da istemem, o zaman şöyle iki yolunuz vardır: Diş hekimliğinde uzmanlık sınavına (DUS) girebilirsiniz ve bu 8 anabilim dalında uzmanlık eğitimi almaya başlayabilirsiniz. Çene cerrahisi ve ortodonti bölümlerinde 4 yıl, diğer bölümlerde 3 yıl boyunca uzmanlık eğitimi alırsınız ve bittiğinde uzman diş hekimi olursunuz. Diğer bir yol ise akademi yoludur, yani doktora. Bu 8 anabilim dalında ya da temel tıp bilimlerinde açılan doktora programlarına katılabilir ve hoca olma yoluna girebilirsiniz. Diş hekimleri yüksek lisanstan muaftır ve direkt doktoraya başlayabilirler.
Biraz da Erzurum’da hayat nasıl ona bakalım. Bildiğiniz gibi çok soğuk. Kışın sert zamanlarında yüzünüzün uyuşması için 10 dakika dışarıda durmanız yeterli. Sosyal imkanlar haliyle iklimden dolayı biraz kısıtlanıyor. Kış sporlarıyla uğraşmak isteyenler için güzel bir şehir bunu söylemeye gerek yok zaten. Üniversitedeki öğrenci kulüplerine katılabilir ya da fakültenin futbol, basketbol takımlarına girebilirsiniz. Kalacak yer ise pek sıkıntı değil. KYK yurtları büyük bir kapasiteye sahip, bunun yanında özel yurtlar, apartlar bolca bulunuyor. Ev kiraları sizi biraz zorlayabilir. Onun için kişi sayısı ne kadar fazla olursa o kadar iyi olur. Çünkü okulda kullandığımız her malzemeyi öğrenci kendisi almak zorunda. Preklinik de dahil. Ayrıca hasta bakmaya başladığınızda teknisyen masrafları da boy göstermeye başlayacak. Biraz masraflı bir bölüm.
Bölümle, Atatürk Üniversitesi ile ya da Erzurum ile ilgili sorularınız varsa yorumlara yazabilir veya instagramdan “mpehlivan.dt” hesabına mesaj atabilirsiniz.
Bu haftasonu yapılacak olan sınavda herkesin hak ettiği puanı almasını diliyorum.
