Mobbing Nedir?
Mobbing kelimesinin ingilizce kökenine baktığımızda mob sözcüğünün illegal şiddet uygulayan kalabalık bir çete anlamı olduğunu görüyoruz. Psikolojik olarak ise anlamı; psikolojik şiddet, kuşatma, topluca, saldırma, rahatsız etmek demektir.
Mobbing Çıkış Hikayesi Nedir?
Tarihçesine bakacak olur isek; ilk defa 1984 yılında “İsveç’te İş Hayatında Güvenlik ve Sağlık” raporu kapsamında Heinz Leymann tarafından ortaya atılmış bir kavram. Yasal niteliğini ise 1993 yılında İsveç’te çıkarılan ‘İşyerinde Kişilerin Mağdur Edilmesi’ adlı kanunla kazanmış olduğunu söyleyebiliriz.
Türkiye ‘de Mobbing Ne Durumda Peki?
Mobbing kelime olarak her ne kadar İngilizceden Türkçemize yerleşmiş olsa ülkemizde de çok yaygın bir psikolojik şiddet olduğunu öne sürebiliriz. Ülkemizde zorbalık, duygusal taciz ya da yıldırma gibi sıfatlar ile tanımladığımız mobbing çoğunlukla hiyerarşik yapılanmış gruplarda ve kontrolün zayıf olduğu işletmelerde görüldüğünü söyleyebiliriz.
Diğer bir deyiş ile kişide duygusal saldırı ve yıpratma yaratması olarak da tanımlanabilir. Konuyu daha da açacak olur isek eğer kişiyi haksız yere bir itham ile suçlama, iş ortamında diğer iş arkadaşlarının arasında küçük düşürme, direkt ya da dolaylı yoldan kişiyi psikolojik olarak yıpratarak bırakma noktasına kadar getirmek diyebiliriz. Global olarak da araştırılan mobbing kavramının bir çok sebebi olabiliyor.
Önerilen İçerik: Stajların Önemi ve İnsan Kaynakları’nda Staj Yapmak
Mobbing Neden Oluyor ?
Mobbing nedenlerinden kısaca bahsedecek olur isek şayet; mobbing kavramını aslında sadece kişisel bir problem ya da işyerinde karşılaşılan kişiye odaklı bir problem olarak değerlendirmek yanlış olur. 1970 yıllarından sonra gelişen değişen ekonomi ile kapitalist düzenin getirdiği rekabet ortamını düşünerek değerlendirmek gerekir. Ekonomik ortamda yaşanan krizler, oluşan işsizlik ortamı, fazla çalışma ve çalışan personel üzerinde yıldırma davranışları gibi etkenler mobbinge bir nevi ortam hazırlıyor diyebiliriz.
1970’li yıllardan sonra değişen ekonomik durum ile mobbing kavramı ortaya çıkmakta ve artmaktadır. Mobbing kavramının kapitalist sistem ile alakalı olduğunu söyleyebiliriz çünkü fazla iş yükünden dolayı doğan doyumsuzluk hissiyatı, çalışma ortamının adil olmayışı, yöneticilerin tutumu, pozisyon belirsizliği gibi durumlar mobbing‘i tetiklemekte ve kişilerde hem duygusal hem de fiziki olarak duygusal yıkıma sebep olmaktadır. Konuyu bu şekilde ele aldığımızda mobbing kavramının aslında sınıfsal bir karakteri olduğu ve cinsiyete bağlı eşitsizlikleri de içerdiğini görmekteyiz.
Mobbing Yaygın mı?
Avrupa’ya baktığımızda “mobbing” çok da sıra dışı bir olay olmadığını anlayabiliriz. Amerika’da yaklaşık olarak altı çalışandan birinin mobbing mağduru olduğu görülmüştür. Cinsiyet olarak değerlendirecek olur isek eğer kadın çalışanların % 42’sinin, erkeklerin ise % 15’inin mobbing mağduru olduğu tacize ya da zorbalığa maruz kaldığı görülmektedir. İsveç’e baktığımızda ise; intihar oranlarının %15 ’inin “mobbing” kaynaklı olduğu görülüyor.
Mobbing’i Kimler Yapar?
Mobbing’i uygulayan kişilerin karakter yapılarına bakacak olur isek; aşırı derecede denetlemeyi seven, agresif , hep güçlü olma isteği içinde olan tipler olduğunu görmekteyiz. İnsan ilişkilerinin zayıf, kendinden kültür seviyesi üstün olduğu hissettiği kişilere karşı elindeki otoriteyi kullanmak isteyen kişilikler olduğunu görebiliriz.
Siz siz olun pozisyon ile yetinen kişilikler olmayın unutmayın ki insan olmak en güzel pozisyonlardan bir tanesi. Bu kişiliklerin sadece kendi kurallarını işyerinin kurallar haline getirmeye çalıştıkları , bunun için de ne pahasına olursa olsun psikolojik baskı uyguladıkları bu emel ile sürekli bir şekilde disiplin kurmayı hedefledikleri yani kısacası korku imparatorluğu kurduklarını görmekteyiz.
Önerilen İçerik: Dijital Dönüşüm ve Yeni Nesil İnsan Kaynakları
Mobbing’e Kimler Maruz Kalıyor?
Yapılan araştırma ve çalışmalar gösteriyor ki mobbing mağdurlarının genel olarak yetenekli, yaratıcı özellikler gösteren farklı görüşlere açık, iş ortamında politik bir şekilde davranmak yerine dürüst davranan kişilerin maruz kaldığını söyleyebiliriz.
Mobbing’ Maruz Kaldığınızı Nasıl Tespit Edebilirsiniz?
- Davranışlar kasten yapılmalı ve iş ortamında gerçekleşmiş olmalı.
- Davranışlar sistematik olarak yapılmış olmalı. Sistematik olup olmadığını kanıtlamanın en az 6 ay kadar bir süre olması gerektiğini belirtiyor. Yapılan eylem gurur kırcı , cinsel taciz , hakaret , iftira gibi aşağılayıcı nitelikte ise her ne kadar mobbing olarak kabul edilmiyor olsa bile Türk Ceza Kanunu’nda yer alan suçlar kapsamında kişi yargı yoluna başvurabilir.
- Eylemler psikolojik olarak yıldırma,işten uzaklaştırma niteliğinde olmalı.
- Mobbing mağdurunun karakterinde ya sağlığına zarar veriyor oluşu kanıtlanmalı.
Mobbing üstler tarafından astlara uygulanacağı gibi yani bossing dediğimiz kavram, astlar tarafından da üstlere uygulanabilir (staffing). Mobbing denilince üstlerden altlara doğru yapılabildiği gibi tersi de mümkün tabii ki. Örnek vermek gerekir ise; yeni atanan bir yöneticiyı sevmeyen ve beğenmeyen bir astın uygulamış olduğu psikolojik baskıyı da mobbing olarak değerlendirebiliriz.
Mobbing‘i Önlemek İçin Ne Yapmalı?
Peki bu kadar mobbing hakkında görüş bildirmiş iken mobbing’i nasıl önleyebiliriz sorarım size :D. Hayatımızda o kadar stres var iken mobbing yaşayan insanlar bu ızdırapdan nasıl kurtulmalı? Çalıştığı kurum ortamında kendini bir baskı içinde hisseden kişilik gördüğü muamele karşısında zaman ile kendi benliğini kendi değerini sorgular.
Bu durumu yaşayan kişilere ise önerimiz şüphesiz ki yeni bir iş aramaları , psikolojik destek almaları, özgüvenlerini geliştirecek seminer & kurslara katılım göstermeleri, yaralarını sarmaya çalışmaları, yasal işlemler yaparak haklarını İş Mahkemeleri’nde aramalarıdır. Mobbing‘ in psikolojik etkilerini düşünecek olur isek şayet yaşanılan problemleri yakın çevreniz ile paylaşmaktan ise; profesyonel psikolojik destek almanız gerektiğidir. Böylece kişi yaşadığı bu kompleks psikolojik durumun kalıcı hasarını önleyebilir. Kişiliği yıpranmadan mobbing sürecinden kurtulması sağlanır.
Mobbing mağduruna iş ortamında taciz uygulayan kişiye itiraz etmek , zorbaca tavırlara maruz kaldığını yazılı olarak belgelemek ve bu durumu belgeler halinde üst makamlara iletmek, profesyonel psikolojik destek almak önerilen çözümlerden birkaçıdır sadece. Genel bir değerlendirme yapacak olur isek her ne kadar kafa yapımıza uymuyor olsa bile orta yolu bularak uzlaşmayı sağlayarak bu duruma katlanılır hale getirebiliriz en azından geçici bir süreliğine bu kabustan sıyrılana kadar. Daha çok farkındalık yazılarını sizler ile buluşmak dileği ile… 🙂
İlginizi Çekebilecek Faydalı Bağlantılar:
