Eğer film izlemekten hoşlanan ve daha sonra bu filmler üzerine sohbet etmekten zevk alan bir izleyiciyseniz bu ayrımı muhakkak duymuşsunuzdur. Etrafınızda güne sanat filmi ile başlayan ve konusu her ne olursa olsun gişe filmlerinden asla hoşlanmayan arkadaşlarınız olması mümkündür. Aynı şekilde sanat filmlerini uzun, yorucu ve anlamsız bulan arkadaşlarınız olması da oldukça muhtemeldir. Aslında bu kişinin tür olarak ne sevdiğiyle alakalıdır. Yani bu insanların sözleri sizin için bir rehber olmamalıdır.
Sanat filmi veya gişe filmi birbirinden üstün değildir. Bu ayrımın oluşmasının en temel sebebi amacın farklılığıdır. Bir filmi kime, nasıl, hangi amaçla, hangi izleyici kitlesine yönelik ve hangi pazarda yayınlanmak için yaptığınız filminizin gişe filmi mi yoksa sanat filmi mi olduğunu belirler. Bir metafor ile ifade etmek gerekirse; biri pastel boya biri ise suluboyadır. Elinizdekileri kullanarak ortaya nasıl bir resim koyacağınız, bu resmi ne amaçla yaptığınız ve kimlere sunacağınız tamamen sizin insiyatifinizdedir.
Özetle ne sanat filmi gişe filminden, ne de gişe filmi sanat filminden iyi veya kaliteli gibi bir yargıya varmak mümkün değildir. Mümkün olmasından da öte bu yargıya ulaşmaya çalışmak anlamsızdır. Çünkü bu iki türün üretim amacı ve yapısı farklıdır. Bu ayrımı doğuran da budur.
İşte bu ayrımı doğuranlar ve sanat filmi ile gişe filmi hakkında bilinen klişeler:
Filme Sorulacak İlk Soru: Senin Amacın Ne?
Bir filmin henüz daha fikir aşamasında onun sanat filmi mi yoksa gişe filmi mi olduğunu belirleyecek en önemli soru budur. Çünkü temelde ikisi de farklı amaçlar için üretilirler.
Gişe filmi için adından da anlaşıldığı üzere en önemlisi gişede başarı elde etmektir. Gişede başarı ise izleyen sayısını olabildiğince yukarıda tutmaktır. Bu sebeple film daha yazılmaya ve çekilmeye başlamadan, yani fikir aşamasındayken bir filmin gişe filmi olduğu belli olur. O bu filmler her zaman daha önce gişede başarı elde etmiş filmleri kendilerine rehber olarak alırlar. Bu fikri kopyalamak veya çalmak anlamına gelmez, ürettiğiniz filmin dramatik türüne karar verdikten sonra daha önce bu türde başarı elde etmiş filmlerin yapılarını kendinize bir kılavuz olarak kullanırsınız. Çünkü gişede başarı elde etmiş filmler hedef kitlesini, yani izleyicisini iyi tanımış ve onun yoğunlukla izlemeyi talep edeceği bir film ortaya koymuştur.
Önerilen İçerik: Marvel Bir Farkındalık Yarattı, Bir Şeyleri Başlattı: Çizgi Romanlardan Sinemaya Uyarlanan Bir Efsane ”Marvel”
Sanat filminde ise amaç fazla izleyiciye ulaşmak değildir. Amaç daha önce yapılmamış olanı yapmaktır. Bu sebeple çok izlenen filmler rehber olarak alınmaz. Sanat filmlerinde üretim amacı ürettiğiniz dramatik türde farklı ve orijinal bir yapı ortaya koymaktır.
Sanat Filmiz İzleyen Entelektüel, Gişe Filmiz İzleyen Kültürsüz Müdür?
Ne yazık ki İnsanların içine düştüğü en büyük yanılgılardan biri de budur. Sanat filmi izlemek ne sizi olduğunuzdan daha zeki, zevkli ve entelektüel yapar, ne de gişe filmi izleyen bu filmleri izlediği için kültürsüz veya zevksizdir. Bu tamamiyle bir şehir efsanesidir.
Bir filmin değerini belirleyen onun sanat filmi veya gişe filmi olması değildir. Hangi amaçla üretildiği bu amaca hizmet edip edemediğidir. Yani orijinal ve daha önce yapılmamış olanı yapmış bir sanat filmi nasıl başarılıysa, gişede başarı elde etmiş ve hedeflediği izleyici kitlesinin beğenisini kazanmış bir kişi filmi de o derece başarılıdır.
İnsanların bu yanılgıya düşmesinin en büyük sebeplerinden biri gişe filmi eğlendirir veya ağlatır, sanat filmi ise izleyiciyi düşündürür algısıdır. Gişe filminin etkin bir duygu yaratma yönünün ağır bastığını söylemek elbette yanlış olmaz. Ama bu izleyicisinde herhangi bir düşünce uyandırmaya çalışmadığı anlamına da gelmez. Aynı şekilde bakıldığında bir sanat filmi izleyicisine ağlatmayı veya güldürmeyi amaçlıyor ve bunu başarıyor olabilir. Özetle bu iki türden birini daha çok seviyor olmak sizin insani niteliğinizi etkilemez. Ama bizce her iki türe de şans verilmelidir.
Para, Para, Para…
Gişe filmi ve sanat filmi ayrımına doğuran en önemli etkenlerden biri de ekonomik dinamiklerdir. Az önce de söylediğimiz gibi aslında iki türün de yeterlilik anlamında birbirinden bir farkı yoktur. Ve her iki türe de şans verilmelidir. Belki de, ağırlıklı olarak sanat filmi izlemekten zevk alan izleyicilerin gişe filmlerine karşı anlamsız bir öfke duymasının en büyük sebeplerinden biri de bu ekonomik düzendir.
Gişe filmi amacı doğrultusunda daha çok izleyiciye ulaşmak gibi bir gayeye sahip olduğundan yapısını bu şekilde kurar. Ve pazarda daha fazla yer bulmak yani salonlarda daha fazla gösterilmek şansına sahiptir. Hatta çoğu zaman bir salonun birkaç sahnesinde aynı anda bu filmlerin oynadığına şahit oluruz. Bunun altında da salonu sahiplerinin, yani dağıtıcı firmaların daha fazla izleyiciye ulaşacak olan filmi gösterme, yani daha fazla para kazanma amacı yatmaktadır.
Sanat filminde ise elbette izleyici sayısı çok önemlidir ama amaç daha fazla izleyiciye hitap etmek değil daha önce de söylediğimiz gibi ortaya orijinal ve daha önce yapılmamış bir iş koymaktır. Yerleşmiş algıdan ötürü bu filmlerde sokulacağına veya yalnızca düşünmeye yönelik bir içerikle karşılaşacağına inanan seyirciler de haliyle bu filmlere gitmektense gişe filmlerini izlemeyi tercih edebilmektedir. İzleyicisinin az olacağını bilen dağıtımcılar ve salon yöneticileri ise ne yazık ki bu filmlerin gösterimine daha salon ayırmaktadır.
Keşke elimizde olsa ve paranın temel alınmadığı bir dinamik yaratıp, üretilmiş her filme eşit fırsat tanıyabilirsek. Ama ne yazık ki film sektörü bir endüstridir. Ve endüstrilerin temelinde para yatar.
Önerilen İçerik: Eflatun’un Mağarasından Sinemaya: Sinema Endüstrisinin 124 Yıllık Serüveni ve Hollywood’un Doğuşu
İlginizi Çekebilecek Bağlantılar:
