İnsanlık Tarihine Yön Veren 8 Ünlü Filozof ve Temsil Ettikleri Akımlar

İnsanlık Tarihine Yön Veren 8 Ünlü Filozof

Tarih boyunca soru sormayı bir iş olarak görüp sorularına cevap arayan insanları filozof olarak tanımlayabiliriz. İnsanın gelişmişlik noktasında günümüzdeki seviyesine gelmesinde filozofların payı çok büyüktür. İnsanları düşünmeye sevk eden, fikir akımlarını başlatan filozoflar sayesinde dünya tarihi belki de bambaşka bir yola doğru gidip değişmiştir.

İnsanlık Tarihine Yön Veren 8 Ünlü Filozof

İşte ortaya attıkları fikirleri sayesinde zaman çizgisiyle oynayıp insanlık tarihine yön veren 8 ünlü filozof sıraladım… Keyifli okumalar

1- Platon (MÖ 427 – MÖ 347)

platon

Batı dünyasındaki ilk yüksek öğretim kurumu olan Atina Akademisi‘nin kurucusudur. Bu akademi aynı zamanda günümüzdeki modern üniversite oluşumunun başlangıcı olarak da kabul edilir. Platon, akıl hocası Sokrates ve öğrencisi Aristoteles ile birlikte bilim ve Batı felsefesinin temellerini atmıştır. Platon’un felsefesinde beş önemli teori vardır. Bunlar, “bilgi”, “idealar”, “ruhun ölümsüzlüğü”, “evrendoğum” ve “devlet” ile ilgili kuramlarıdır. Platon’a göre yetkin bir hayat, ancak erdemli yaşamakla elde edilebilir. Erdemin temeli “bilgi”, özü “idealar kavramı”, gerekçesi “evrendoğum”, güvencesi “ölümsüzlük”, hayatî sığınağı “devlet”tir.

Platon’un özellikle devlet ile ilgili olan fikirleri çağımızın modern siyaset bilimini şekillendirmiş, demokrasi anlayışının son haline gelmesini sağlamıştır. Bütün bu teorileri, etik ağırlıklı görüşlerle irdeleyerek geliştirmiştir. İyilik yapmak, iyi ve adaletli olmak tüm teorilerin temel amacıdır. Öte yandan Platon’un yazdığı “Sokrates’in Savunması” kitabında insanlık, Platon’un hocası ve ahlak felsefesinin kurucusu olan Sokrates’in hayatını ve görüşlerini öğrenmiş oldu. Fikirlerini aktardığı yazılı bir belgesi olmayan Sokrates’i en iyi bir şekilde öğrenmenin yolu da Platon’un bu eserini okumaktır. Bu anlamda da Platon, insanlığı demokrasi, devlet ve varoluşçuluk gibi terimlerle tanıştırmasının yanısıra Sokrates gibi önemli bir filozofun fikirlerinin yayılmasına da yardım etmiştir.

2- Aristoteles (MÖ 384 – MÖ 322)

İnsanlık Tarihine Yön Veren 8 Ünlü Filozof

Platon ile Batı düşüncesinin en önemli iki filozofundan biri sayılır. Fizik, gökbilim, ilk felsefe, zooloji, mantık, siyaset ve biyoloji gibi konularda pek çok eser vermiştir. Aristoteles, saf mantıktan etik, politika, edebiyat, hatta bilime kadar her şeyi anlayabilen ve eleştiren ilk yazılı sistemlere sahipti. Var olan herhangi bir şeyin dört “nedeni” veya niteliği olduğu teorisini ortaya attı. Bunlar, öznenin yapıldığı şey olan maddi sebep; resmi neden veya konunun materyalinin düzenlenmesi; etkili sebep olan şeyin yaratıcısı; ve bir öznenin var olduğu amaç olan nihai sebep. Şüphesiz bir gerçek vardır ki diğer filozofların nedensellik konusundaki fikirleri Aristoteles‘in sistemine dayanıyor ya da dayanmalıdır. Aristoteles’in fikirlerini kullanmadan ya da kullanmaya çalışmadan nedensellik tartışmak mümkün değildir.

Aristoteles, aynı zamanda Batı tarihindeki, evrendeki tüm yaşamın bir hiyerarşisi olduğunu iddia eden ilk kişidir. Aristoteles’e göre doğa hiçbir şeyi gereksiz bir şekilde yapmaz her şeyin bir nedeni vardır. Örneğin bir hayvan bir başka hayvanı ya da bitkiyi gereksiz bir şekilde öldürmez. Aristoteles buna “yaşam merdiveni” demiş ve merdivenin en tepesine insanları yerleştirmiştir. Bu hiyerarşik düzen tanımını ilk Aristoteles yapmıştır. Bu tanım dünya tarihine yön vermiştir. Ortaçağ Hristiyan teorisyenleri, meleklerle birlikte İnsan ve Tanrı hiyerarşisi fikrini Aristoteles’in bu fikri üzerine oturtmuştur.

Bu nedenle, genellikle salt Katolik kavramı olarak düşünülen Katolik hiyerarşisi, Hz. İsa doğmadan önce yaşayan ve ölen Aristoteles’ten kaynaklanır. Aslında Aristoteles, Orta Çağ batı dünyasında kullanılan klasik eğitim sisteminin de tam kalbinde yer alıyordu ve hemen hemen çoğu fikir için öğrencilere Aristoteles öğretiliyordu. Ayrıca Aristoteles’in felsefesindeki temel fikirlerinden olan etik ilkeleri sadece iyi olmak yerine, iyilik yapma kavramı üzerine kurulmuştur. Bir insan kibar, merhametli, hayırsever olabilir ama bunu başkalarına yardım ederek kanıtlayana kadar iyiliği, dünya için kesinlikle hiçbir şey ifade etmiyor. Sadece bu etik ilkesi bile yüzyıllardır okullarda Aristoteles’i öğrenen insanlığın, iyi olma yolculuğunda çok büyük bir öğretidir.

3- Kıbrıslı Zenon (MÖ 334 – MÖ 263)

Stoa Okulunun kurucusudur. Stoa felsefesi, yaşamda acı çekmemize neden olan herhangi bir şeyin aslında yargımızdaki bir hata olduğu ve duygularımız üzerinde her zaman mutlak kontrol sahibi olmamız gerektiği fikrine dayanır. Öfke, neşe, depresyon bir insanın nedenindeki basit kusurlardır ve bu nedenle, kendimize izin verdiğimizde sadece duygusal olarak zayıfız. Başka bir ifadeyle, dünya bizim ne yaptığımızdır. Stoisizm, zihinsel barışın, sizi hiçbir şeyin üzmesine izin vermeyecek bir şey olarak görmeniz gerektiğini savunuyor.

Ölüm bir zorunluluktur, öyleyse biri öldüğünde neden depresyonda hissediyorsunuz? Depresyon yardımcı olmuyor. Sadece acı veriyor. Neden bir şey için sinirleniyorsun? Öfke iyi bir şeyle sonuçlanmaz. Eğer duygularını kontrol ederseniz zihinsel bir barış hali meydana gelir. Önemli olan arzudan kaçınmaktır: İhtiyacınız olan şey için gayret gösterebilirsiniz, ama sadece o, daha fazlası değil. İstediğiniz şey aşırılığa neden olursa bu aşırılık ve hırs insana zarar verir.

Ayrıca Zenon’a göre zihin, doğuştan boş bir levhadır ve düşünce dağarcığını dış dünyadaki nesnelerden etki aldıkça doldurur. Zenon, insan ve ahlak anlayışında, dünyanın bir parçası olan insanın da aynı şekilde maddi bir varlık olduğunu ve tanrısal ateşten pay aldığını söyler. İnsandaki bu ateş, onun ruhunu meydana getirir. Zenon, insan ruhunun en iyi ifadesini akılda ve akıllılıkta bulduğunu savunur.

4- Epikür (MÖ 341 – MÖ 270)

İnsanlık Tarihine Yön Veren 8 Ünlü Filozof

Helenistik felsefenin en önemli düşünürlerinden birisidir. Yüzyıllar boyunca kendine güven ve aşırı zevk öğretmeni olarak haksız bir ün kazanmıştır. Özellikle Orta Çağ döneminde bir çok Hristiyan polemisti Epikür’ü şiddetle eleştirdi, çünkü mutlu bir yaşam için prensipleri nedeniyle bir ateist olduğu düşünüldü. Ancak Epikür bu eleştirilerin dışında derin bir ahlak felsefesi fikrini ortaya koydu. Bu felsefe insan bencilliği, toplumdaki hareketlerindeki nedenler gibi insani anlamadaki pek çok psikolojik nedeni açıklıyordu.

Epikür’ün ahlak felsefesine göre; insan tabiatı itibarıyla acıdan, üzüntüden, kaygıdan kaçıp neşe ve haz peşinde koşar. Bu yüzden bireyin temel amacı da mutluluk ve hazza ulaşmaktır. Ancak bu mutluluk ve haz materyalist özellikler taşır yani maddi hazlar önemlidir. Ayrıca insan dinsel kaygı ve sınırlamalardan uzak durmalıdır. Felsefenin amacı da buna göre belirlenmiştir: insanın mutluluğa giden yolunu araştırmak. Epikür, insan mutluluğu dışında antik Yunan felsefesinin soyut tartışmalarıyla ilgilenmemiştir.

5- Konfüçyüs (MÖ 551 – MÖ 479)

İnsanlık Tarihine Yön Veren 8 Ünlü Filozof

Çinli filozof, eğitimci ve yazardır. Konfüçyüs kendini antik dönem krallarının öğretisini aktaran Klasikler’in içerdiği değerleri ve ilkeleri topluma aktarmaktan sorumlu görmüştü. Temel amacı tartışmalardan uzak ve tümüyle uyum içerisinde yaşayan bir toplum ve dünya kurmaktı. Bu nedenle Çin’in Socrates’i olarak kabul edilir. Öğretmenliği bir uğraş haline getirmiş bir düşünür olmasına rağmen dinler tarihinde bir peygamber olarak görülür ve öğretisi felsefi bir din olarak adlandırılır. Demokrasi kavramının Batılılar tarafından bulunduğu düşünülse de aslında Konfüçyüs da demokrasiyi yepyeni bir formda tanımlamıştır.

Konfüçyüs’a göre en iyi hükümet rüşvet ve hırsızlıkla yönetilen bir iktidarlık sistemi yerine, dinsel ayinle ve toplumun ahlakıyla yönetilen bir iktidarlıktır. Yine imparatorluğu savunur ancak eğer kral hatalıysa denetçileri tarafından uyarılmalıdır. “Kendine yapılmasını istemediğin şeyi karşı tarafa da yapma” felsefesiyle de insanlık tarihini etkileyen Konfüçyüs, ölümünden sonra tanrısallaştırılmış ve adına mabet yapılmıştır. Öğretisi, daha sonraları felsefi ve dinî bir kimlik kazanıp ahlaki-siyasi bir öğreti olarak öne çıkmıştır. Çin üzerindeki etkisi hala görülmektedir.

6- İbn-i Sina (980 – 1037)

İnsanlık Tarihine Yön Veren 8 Ünlü Filozof

İbn-i Sina,  Fars tıp adamı, astronom, yazar ve filozof olarak tanımlanabilir. Tıp ve felsefe alanına ağırlık verdiği değişik alanlarda 200 kitap yazmıştır. Batılılarca, Orta Çağ Modern Biliminin kurucusu, hekimlerin önderi olarak bilinir ve “Büyük Üstad” ismi ile tanınır. Tıp alanında yedi asır boyunca temel kaynak eser olarak süre gelen El-Kanun fi’t-Tıb (Tıbbın Kanunu) ve Kitabü’ş-Şifa adlı kitapları ile ünlenmiştir. Bu kitaplar Avrupa üniversitelerinde 17. asrın ortalarına kadar tıp biliminde temel eser olarak okutulmuştur.

Zihinsel bir rahatsızlıktan muzdarip insanların şeytanlar tarafından ele geçirildiği söylenen bir zamanda, dünyanın ilk sistematik psikoloğu sayıldı. İbn-i Sina beyin de dahil olmak üzere, bir kişinin vücudunun tüm bölgelerinin doğal olarak iyileşme için fiziksel olanaklara sahip olduğunu savunup modern tıbba yakın buluşlar ve fikirler ortaya atmıştır. Akil ile bilimi kendi görüşüne göre sınıflandıran İbn-i Sina şüphesiz ki insanlık tarihine pek çok dalda yön veren bir filozof ve bilim insanıydı.

7- Rene Descartes (1596 – 1650)

Fransız filozof, matematikçi ve yazar olan Descartes, günümüzde “Modern Felsefenin Babası” olarak anılıyor. Cebir ve geometri arasında bir köprü olan, sonsuz küçükler hesabı ve analizi için elzem olan, analitik geometrinin de temellerini Descartes atmıştır. Kartezyen koordinat sistemi ismini Descartes’tan alır. Neredeyse matematiğin hemen hemen tüm dallarında hala mükemmel. Analitik geometri cebir ve Kartezyen koordinat sistemi kullanarak geometri çalışmasıdır. Ayrıca kırılma ve yansıma yasalarını da keşfetti. “İlk Felsefe Üzerine Düşünceler” eseri hala çoğu üniversitenin felsefe bölümünde standart bir kaynak olarak kabul edilir.

8- John Locke (1632 – 1704)

john locke

İngiliz filozof John Locke, 17. yüzyılın en önemli düşünürlerinden biridir. Düşünce özgürlüğünü, insan eylemlerini akla göre düzenlemek anlayışını en geniş ölçüde yayan ilk düşünür olduğu için Avrupa’daki aydınlanma ve Akıl Çağı‘nın gerçek kurucusu olarak kabul edilir. İngiliz, Amerikan ve Fransız devrimlerinin temelini oluşturan filozof olarak dünya tarihini değiştirmiştir.

Doğal hukuk doktrinini savunanlardan biridir. Locke’a göre insan hakları yaşam, hürriyet ve mülkiyet olarak özetlenebilir. Bu hakların uygulanması, korunması hem yasalarla hem de kurumlarla sağlanır. Bağımsız bir yargı sistemi de bunların tümünü kapsar. Hümanizm ve bireysel özgürlük ilkelerini geliştirdiği için “Liberalizmin Babası” olarak da anılır.

Kaynak: 1, 2

Pelin Aykın
26 Şubat 1996’da İstanbul’da doğdu. İstanbul Üniversitesi Gazetecilik mezunu. 2 yıl bir gazetede çalıştı. Yazmayı, okumayı, seyahat etmeyi ve farklı renkleri tanımayı sever. En önemli özelliği ise Rock’n Roll aşığı olması.
Subscribe
Bildir
2 Yorum
Beğenilenler
En Yeniler Eskiler
Inline Feedbacks
Tüm yorumları gör
Önceki
Tanışma Uygulamalarının Evlilik ve Cinsellik Üzerindeki Etkileri
Tanışma Uygulamalarının Evlilik ve Cinsellik Üzerindeki Etkileri

Tanışma Uygulamalarının Evlilik ve Cinsellik Üzerindeki Etkileri

Sonraki
Aidiyet

İlginizi Çekebilir

kooplog'dan en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerez (cookie) kullanıyoruz.