Tarihte bugün Lozan Barış Antlaşması’nın 99. yıldönümü. Bugünkü konumuz Lozan olsun istedim. Son dönemlerde sokak röportajlarında sıklıkla duyduğumuz Lozan’ın süresi bittikten sonra doğalgaz, petrol vs. kendimiz çıkaracağız diyen, Lozan’ın 100 yıllık süreli olduğunu ve gizli maddeleri olduğuna inanan tarih cahillerini görmekteyiz. Konuyu çokta siyasi boyutunu ele almadan kısaca değinelim.
1.Dünya Savaşı 1914’te başlamış ve 1918’de sona ermiştir. Hemen akabinde 30 Ekim 1918’de Mondros Ateşkes Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmanın maddelerine bakıldığında Osmanlı orduları terhis edilecek ve 50 binden fazla ordu bulundurmayacaktır. Osmanlı demiryolları ve Toros tünelleri İtilaf devletlerinin kontrolüne bırakılacaktır. Ticaret gemileri İtilaf devletlerinin denetimine bırakılacaktır. Her türlü haberleşme içeren hükümet haberleşmeleri İtilaf devletlerinin kontrolüne bırakılacaktır. Osmanlı’ya ait tüm savaş gemileri teslim olacaktır. En önemli 2 maddeden biri olan 7. maddeye göre İtilaf devletleri güvenliğini tehdit edecek herhangi bir stratejik noktayı işgal edecektir. 24. madde ise Vilayetti Sitte’de (Bitlis, Erzurum, Sivas, Van, Elazığ, Diyarbakır, ) bir karışıklık çıkması durumunda itilaf devletleri işgal edecektir.
Yukarıdaki antlaşmanın şartlarına bakıldığında Osmanlı Devleti’nin fiilen sona erdiren bir gelişmedir. Bu durum Anadolu’nun tüm toprakları işgale açık hale gelmiştir. Böyle bir anlaşmadan sonra Osmanlı Devleti’nin genel haritasına baktığımızda Payitaht İstanbul İngiliz ve Fransızlar tarafından işgal edilmiş ve Ayasofya Camisi’ne İngiliz ve Fransız bayrakları asılmıştı. Ege Bölgesi’ni Yunanistan ve İtalya işgal etmiştir ve yine Akdeniz Bölgesi’ni Yunanistan ve İtalya işgal etmiştir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ni önce İngilizler sonra Fransızlar işgal etmiştir. Doğu Anadolu’yu Ermeniler ve Ruslar işgal etmiştir. Karadeniz Bölgesi’ni Ermeniler, Ruslar ve Fransızlar işgal etmişlerdir. İşgal edilmeyen yerler Ankara ve çevresidir. Böylesine işgal edilmiş ülkede iki şey olacaktı ya bir adam çıkacak yurdumuzu düşmanlardan kurtaracaktı ya da padişah boyun eğip bugünkü Suriye, Irak gibi parçalara ayrılıp mandaterlikle yönetilecektik.
Konunun dağılmaması adına kısa kesip arada yapılan milli mücadele hazırlık dönemini geçip muhabereler döneminden bahsetmek istiyorum. Ülkenin dört bir yanı işgal edilmiş, kurtuluş mücadelesi başlamıştı. Bu dönemde genç subayların başarıları sonucu düşmanları yurdumuzdan atmıştık. 1. İnönü, 2. İnönü savaşlarını kazanmış ve sonrasında yapılan Kütahya- Eskişehir savaşında alınan mağlubiyet sonucu Mustafa Kemal askerlik dönemine geri dönmüş ve Sakarya Meydan Muharebesini ve Büyük Taarruz savaşlarını kazanmıştık. Bu savaşlar sonucu itilaf devletleri ile Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalanmış ve bu anlaşma sonucu Mondros geçerliliğini yitirmiş, Osmanlı devleti hukuken yok sayılmıştır.
Yaklaşık 624 yıllık Osmanlı Devleti saltanatın kaldırılmasıyla artık kendi devrini kapatmış ve yerine 1. TBMM’nin yeni devlet kurması için önünde Lozan bulunmaktaydı. Lozan Barış Antlaşması’na İsmet İnönü, Dr. Rıza Nur ve Hasan Saka önderliğindeki heyetle İsviçre’nin Lozan kentinde kendi varlığımızı uluslararası alanda ispatlamanın zamanı gelmişti. 143 madde, bir önsöz ve 4 bölümden oluşan Lozan’da konuşulan maddelere baktığımızda sınır kavramı (İran,Irak, Yunanistan sınırları), kapitülasyonlar, azınlıklar, dış borçlar sorunu, boğazlar, patrikhaneler, Kıbrıs sorunları konuşuldu.
Lozan Barış Antlaşması’nın tüm maddeleri : Lozan Antlaşması
Lozan’da devletlere baktığımızda Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika ve Yugoslavya temsilcileri katıldı. Lozan Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin tapusudur. Loan’da 100 yıllık bir süre ve gizli maddeleri söz konusu değildir. Eğer ki Lozan’da süre söz konusu olsaydı biz Karadeniz’de doğalgaz keşifleri yapamazdık. Dünya’ya ihraç ettiğimiz borları, kromları vs satamazdık.
Lozan Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin tapusudur. Loan’da 100 yıllık bir süre ve gizli maddeleri söz konusu değildir. Eğer ki Lozan’da süre söz konusu olsaydı biz Karadeniz’de doğalgaz keşifleri yapamazdık. Dünya’ya ihraç ettiğimiz borları, kromları vs satamazdık.
